Pelvis diye adlandırılan, karın içi boşluğun Leğen Kemiği içinde yer alan bölümünü destekleyen kas ve bağ dokusunun zayıflamasıyla birlikte mesane, rahim, bağırsaklar, makat gibi organların birinin ya da birkaçının vajinadan aşağıya doğru fıtıklaşmasıdır. Çoğunlukla ilerleyen yaşla birlikte sıklığı artar. Çok sayıda doğum yapmış olmak, karın içi basıncını artıran hastalıklar (kronik öksürükle seyreden akciğer hastalıkları gibi), şişmanlık gibi nedenler de riski artırmaktadır.
Vajinadan aşağı doğru sarkan ve elle hissedilebilen bir yumru şeklinde tarif edilir. Rahim sarkmalarında olduğu gibi bu şişlik yatar pozisyonda elle itildiğinde ortadan kaybolabilir. Bunun yanında kasıkta ve genital bölgede ağırlık hissi ve ağrı, aktivite ya da uzun ayakta durmakla artan alt karın bölgesinde rahatsızlık hissi gibi yakınmalar da söz konusudur. Mesanenin olaya katıldığı durumlarda idrar kaçırma ya da idrarı boşaltamama, makat bölgesinin sarkmalarındaysa kronik kabızlık görülebilir. Yine rahim sarkmalarında dışarıda kalan kısmın zedelenmesine bağlı olarak az miktarlarda kanama görülebilir.
Mesane Sarkması (Sistosel)
Mesanenin vajina ön duvarından aşağı doğru fıtıklaşmasıdır. Belirgin mesane sarkmalarında vajina ön duvarında ele gelen kitle, kasık ağrısı, ilişki sırasında ağrı, idrar kaçırma ya da çok büyük olanlarında idrarı boşaltamama gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
Klasik tedavi şekli ön duvardaki hasarlı bölümün direk tamir edildiği Kolporafi Anterior denen tekniktir.
Makat Sarkması (Rektosel)
Makat bölgesinin (rektum) vajina arka duvarından fıtıklaşmasıdır. Arka vajinal duvarın destekleyici dokusunun zayıflaması ya da zedelenmesi sonucu oluşur. Rektum vajina arka duvar yüzeyi ile temas eder ki burada dışa doğru kabaran bir şişliğe yol açar. Oluşan fıtıkta gaita birikmesi nedeniyle büyük abdest yaparken zorlanma ve kronik kabızlık görülebilir.
Belirgin yakınması olan olgularda tedavi cerrahidir. Arka duvardaki destekleyici dokunun tamiri olan kolporafi posterior en yaygın cerrahi uygulamadır.
Rahim Sarkması
Rahmin tutucu ve asıcı bağlarının gevşemesi sonucu vajinadan aşağı doğru yer değiştirmesidir. Hafif derecede sarkmalarda yakınma olmazken, belirgin sarkmalar alt karın bölgesinde basınç hissi, genital bölgede ağrı ve ağırlık hissi gibi belirtiler görülür.
Tercih edilen cerrahi ‘vajinal histerektomi’dir (rahmin vajinal yolla çıkarılması). Genel durumu operayona izin vermeyen çok yaşlı ve düşkün hastalarda vajinal halkalar(pesser) uygulanır.
Vajinal Güdük Sarkması
Rahim alınma operasyonu (Histerektomi) geçirmiş olgularda vajina kubbesinin gevşemesiyle oluşur. Tedavi cerrahidir. Vajina kubbesini tutan bağlar karın boşluğundan yapılacak bir girişimle kuyruk sokumu kemiğine asılabileceği gibi (sakrokolpopeksi, ligamentopeksi), vajinal yolla uygulanan ‘Prolift Meş’ ler de etkin bir onarım sağlar.
Bağırsak Sarkması (Enterosel)
Sıklıkla rahim ameliyatı geçirmiş olgularda görülür. Arka duvarın vajina kubbesine yakın bölümünde oluşan bir destek dokusu yırtılması nedeniyle bağırsaklar vajina arka duvar yüzeyiyle temas ederler.
Tedavi cerrahidir.