Kısırlık Nedir? Tedavisinde Hangi Yollar İzlenir?
Kısırlık tedavisi ve kısırlık belirtileri gibi sorulara geçmeden önce isterseniz önce ‘ kısırlık nedir?’ sorusunun cevabını verelim.
Kısırlık, kadın ve erkeğin çocuk sahibi olamama durumudur. 1 yıl içerisinde haftada 2-3 kere cinsel ilişkiye girmenize rağmen gebe kalamıyorsanız infertilite yani kısır olabilirsiniz.
Genç bir kadının düzenli cinsel ilişkide gebe kalma şansı her ay için %20-25’dir. Yaş ilerledikçe bu oran düşer. Kısırlık, önceden gebe kalmış birinde de oluşabilir.
Kısırlık sebepleri birçok faktöre bağlı olarak gelişebilir. %40 erkeğe, %40 kadına bağlı olarak gelişebilir. Geri kalan kısmı ise sebebi bilinmeyen infertilite olarak adlandırılır. 8-10 çiftten birinde kısırlığa rastlanıyor.
Şimdi gelin, kısırlık belirtileri nelerdir? Kısırlık nasıl anlaşılır? Kısırlık tedavisi Ankara ‘da nasıl yapılıyor? sorularına sırasıyla cevap verelim.
Kısırlık Nasıl Anlaşılır?
Kısırlık – İnfertilite Şüphesiyle Kimler Doktora Başvurmalı?
- Düzenli ilişkiye rağmen gebe kalmama
- Çiftlerden birinde üreme ile ilgili hastalık olması
- Adet düzensizliği yaşayanlar
Erkeklerde Semene Ait Kısırlık Nedenleri Nelerdir?
Semen anormallikleri genellikle yumurtalıkta (testis) sperm üretiminde problem nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Üretimdeki sorunun sebebi genellikle bilinmemekle beraber, kalıtsal veya hormonal bozukluklar, geçirilmiş enfeksiyonlar, aşırı sigara ve alkol tüketimi, stres, bazı ilaçlar, kimyasal maddeler, radyasyon ve radyoterapi sebebiyle de olabilir.
Dünya Sağlık Örgütü kriterlerine göre semen analizinin normal olarak kabul edilebilmesi için hacminin (miktarının) en az 2 mililitre, sperm sayısının mililitrede en az 20 milyon olması ve spermlerin en az %50’sinin hareketli ve en az %70’inin şeklinin normal olması gerekir.
Şekil bozukluğu açısından daha detaylı bir inceleme olan ve özel boyama yöntemi ile yapılan Kruger testinde %14 ve üstü normal olarak değerlendirilir.
Kadınlarda Kısırlık Belirtileri
Kısırlık belirtileri kadın için erkekten farklı olmaktadır. Kadınlarda kısırlık belirtileri nelerdir? sorusuna maddeler halinde cevap verecek olursak;
- Adetlerde düzensizlik
- Anormal düzeyde uzun süreli kanamalar
- Ciltte bozulmalar, fazla sivilcelenme, aşırı kıllanma, saç dökülmesi
- Aşırı kilo alma ya da kaybetme
- Cinsel ilişki esnasında şiddetli ağrı gibi başlıklar sayılabilir.
Kısırlık Neden Olur?
Kısırlık nedenleri için aşağıdaki maddelere bakarız. Bunlar;
1. Yumurtlama ile ilgili nedenler
2. Tüplerle ilgili nedenler
3. Rahimle ilgili nedenler
4. Daha az görülen diğer nedenler
Yumurtlama ile İlgili Nedenler:
ANOVULASYON (YUMURTLAMANIN OLMAMASI):
Bir çok faktör kadınlarda yumurtlama bozukluğuna neden olabilir. Hormonal düzensizlikler, polikistik over sendromu (PKOS), erken menopoz, aşırı egzersiz, düzensiz diyet, stres, sigara ve alkol kullanımı yumurtlamayı etkileyebilir. Yumurtlama Tedavisi yazıma bakabilirsiniz.
POLİKİSTİK OVER SENDROMU (PKOS):
Polikistik over sendromu anovulasyon (yumurtlama olmaması) ve buna bağlı olarak ortaya çıkan kısırlık, tüylenme, sivilceler, adet gecikmeleri ve düzensizliğiyle seyreden bir durumdur. Yumurtlama bozukluğuna bağlı infertilite problemi yaşayan kadınların % 70’inde sorun PKOS’dur. Bu durum şişman hastalarda daha belirgindir. Çocuk isteği olan PKOS hastalarında ilk planda yapılması gereken kilo verilmesidir.
Kadınlarda Tüp (Fallop Tüpü) Kaynaklı Kısırlık (Tubal Faktör) Neden Olur?
Gebeliğin oluşumu için en az bir fallop tüpünün sağlıklı ve açık olması gereklidir. Fallop tüpleri yumurtayı yakalayıp tüp içine almasını ve döllenme sonrası döllenmiş yumurtanın rahim içine taşınmasını sağlayan çok hassas ve detaylı bir yapıya sahiptir. Bu yapının bozulması yumurtanın taşınmasını ve döllenme olayını engelleyebilir.
Fallop tüpüne ulaşan genital enfeksiyonlar, diğer karın içi organlardan kaynaklanan enfeksiyonlar (ör. Apandisit) veya tüpte yerleşmiş dış gebelik gibi olaylar tüplerde hasara neden olabilir. Kısır hastaların yaklaşık üçte birinde kısırlığın sebebinin tubal hasar olduğu tesbit edilmektedir. Tüplerin yapısını değerlendirmek için rahim filmi (HSG) ve/veya laparoskopi (optik bir aletle, karın açılmadan yumurtalıklar, tüpler ve rahimin değerlendirildiği ameliyat şekli) yapılabilir. Her iki tüpün hasarlı ve fonksiyon göremez durumda olduğu hastalarda tüp bebek ile gebelik elde edilebilir.
TÜPLERİN TIKALI OLMASI:
Tüplerde herhangi bir yapışıklık ya da tıkanıklığın olması yumurtanın rahime ulaşmasında sorun oluşturacağından gebeliği engelleyebilir. Tüplerdeki hasar geçirilmiş ameliyatlar, dış gebelik, endometriozis ve geçirilmiş iltihabi hastalıklara bağlı olabilir.
HİDROSALPİNKS:
Tüpler rahim ile yumurtalıklar arasındaki geçişi sağlayan yapılardır. Sağ veya sol taraftaki tüplerden bir tanesinin veya iki tanesinin yangı veya yapışıklık sonucu tıkanması sıvı birikmesine neden olabilir. Sıvı birikmesi sonucu tüpler genişler. Bu durum hidrosalpinks yani tüpün sıvı ile dolu olması olarak adlandırılır.
Rahimle İlgili Nedenler:
RAHİM ANOMALİLERİ:
Septum,arkuatus,Didelphis,Ünikollis ünikornis, T şeklinde uterus v.s.
ENDOMETRİOZİS:
Endometriozis üreme çağındaki kadınlarda görülen bir hastalıktır. Rahimin iç tabakasını döşeyen endometrium tabakasında bulunan hücrelerin rahim dışında vücudun diğer bölgelerinde bulunmasına endometriozis denir. Endometriozisli hastaların % 30-40’ında kısırlık görülmektedir.
MYOMLAR:
Miyomlar rahmin düz kas dokusundan gelişen kötü huylu olmayan urlardır. Miyomlar, en fazla 25-35 yaşları arasında görülürler. Miyomlar kadının gebe kalmasını ya da gebe kaldıktan sonra rahmin gebeliği taşımasını zorlaştırabilirler.
Kadınlarda Rahim Ağzı Kaynaklı İnfertilitenin Nedeni Nedir?
Karın Zarı Kaynaklı Kısırlık Problemlerine Neler Neden Olur?
Geçirilmiş ameliyatlar, iç organ enfeksiyonları ve endometriozis karın duvarını ve iç organları saran zar tabakasında (periton) yapışıklıklara (adezyon) sebep olarak yumurtaların fallop tüplerine veya tüpten rahime ulaşmasını engelleyebilir.
Endometriozis, normalde sadece rahim içide bulunan adet tabakasının rahim dışında bulunması ile ortaya çıkar ve adet kanaması dönemlerinde bu bölgelerde de kanama olduğu için şiddetli ağrı ve bu kanamanın sebep olduğu hasar nedeniyle zaman zaman kasık ağrısı ve cinsel ilişki sırasında ağrı oluşabilir.
Endometrium dokusunun yumurtalıkta kist oluşturduğu hastalarda kist içine kanama sonucunda biriken kan zamanla çikolataya benzer hal alır ve bu “çikolata kisti”olarak adlandırılır. Bu kistler belli büyüklüğe ulaştığında laparoskopi ile çıkarılır. Bu hastalık ayrıca karın içinde yapışıklıklar oluşturabildiği gibi normal yumurtalık dokusuna da zarar verir ve infertiliteye sebep olabilir.
Daha Az Görülen Diğer Nedenler:
YAŞ FAKTÖRÜ:
Doğurganlık yaşla birlikte azalmaktadır. Yumurta kalitesi kalitesi ve sayısı yaşla birlikte düşmeye başlar. Bu azalma 35 yaşından sonra hızlanır. 35 yaş üstü kadınların üçte birinde, 40 yaş üstü kadınların üçte ikisinde kısırlık problemi vardır.
CİNSEL İLİŞKİNİN HAMİLE KALMA İHTİMALİNİN DÜŞÜK OLDUĞU DÖNEMLERE DENK GELMESİ:
Bu dönemlere denk gelen ilişkilerde hamilelik görülmez.
SİGARA:
Sigara kadınlarda kısırlık görülme yüzdesi, içmeyenlere göre 10 kattır. Kadınlarda kısırlık sebepleri arasında sigara en büyük etmenlerden biridir. ( %13 )
Yumurtalıkların östrojen salgılayan hücrelerini kötü yönde etkileyerek östrojen azalmasına neden olduğu gibi, yumurtalıkların genetik anomalilere daha yatkın olmasına sebep olabilir. Ayrıca yumurtalıkların erken yetmezlik ve rezervin tükenmesine neden olarak erken menopoza yol açar. Gebe kalan kadınlarda da sigaranın toksik etkileri söz konusu, düşük ağırlıklı bebek, erken doğum ve düşüklere sebep olabilir.
KİLO:
Doğurganlığı etkileyen diğer faktörlerden biri kadının kilosudur. Kilo artması veya azalması doğurganlığı etkiler. Kilonun 10-15 persentilin altına düşmesi hormon salgılanmasını etkileyerek yumurtlama bozuklukları ve adet düzensizliklerine neden olabilir. Atletik, profesyonel dans ve aşırı egzersiz yapan kadınlar veya az kalorili, kötü beslenme alışkanlığı olanlar riskli grup arasında sayılır.
CİNSEL YOLLA BULAŞAN HASTALIKLAR
Genital yol enfeksiyonları bazen tüplere kadar ilerleyerek tüplerin tıkanmasına neden olur.
AÇIKLANAMAYAN KISIRLIK:
Sebebi bilinmeyen infertilite olarak da geçmektedir. Bazı infertilite durumlarında hastalarda bütün tetkikler normal çıkabilir. Bu çiftlerde tetkikler yumurtlama olduğunu göstermesine, fallop tüpleri açık bulunmasına ve spermiyogram normal olmasına karşın gebelik oluşmamaktadır. Bu gruba açıklanamayan infertilite (sebebi bilinmeyen infertilite) grubu denir. İnfertil çiftlerin %10-15’i böyledir.
Konunun detaylarına aşağıdaki linkten bakabilirsiniz. https://www.aylintotan.com.tr/aciklanamayan-infertilite/
Kısırlığın Teşhisi
Muayene kısırlık teşhisi için en kritik bölümdür. Kısırlık sorunu yaşayan kadının muayene edilmesi ve ultrasonografik incelemesi, smear yani rahim ağzından örnek alınması ile patolojik inceleme yapılması gerekir.
Ultrasonografik incelemeler vajinal ultrasonografi ile yapılır. Adetin 2. veya 3. günü ilk inceleme yapılır. Rahim ve yumurtalıklar değerlendirilir. Yumurtalıkların büyüklükleri ve rahim iç zarı hakkında bilgi edinilir ve buna göre bir infertilite tedavisi programı belirlenebilir.
1- Ultrason
Abdominal (karından) veya vajinal ultrasonografi yaparak infertilitenin nedenini gözlemleyebiliyoruz.
2- HSG (Rahim Filmi)
HSG incelemesi ile rahim içini değerlendiriyoruz. İnfertilite nedeninin araştırılmasında HSG ve laparoskopi birbirini tamamlar.
Rahim filmi (HGS) neden istenir”, “rahim filmi ne zaman istenir gibi HGS ile ilgili daha fazla detaya aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz. https://www.aylintotan.com.tr/rahim-filmi-hsg/
3- Laparoskopi
Laparoskopik inceleme çocuğu olmayan çiftlerin değerlendirilmesinde en önemli teşhis yöntemlerinden biridir. Laparoskopi ile karın iç organları ve rahim içini inceliyoruz. Kanallarda tespit edilen yapışıklık ve tıkanıklıkları gideriyoruz.
4- Histeroskopi
İnce fiberoptik bir teleskop ile vajinal yoldan rahim içerisine girerek tüm anormallikleri teşhis ediyoruz. Aynı seansta bu anormallikler cerrahi olarak giderilebiliyor . Bu işlem de laparoskopi gibi kansız ve bıçaksız bir ameliyat türüdür.
5- Sperm Analizi
İnfertilite vakalarının üçte biri erkek faktörüne bağlı. Sperm analizi infertilitenin nedenini anlamak için kullandığımız yöntemlerden biri.
Testin detaylarına ve nelere dikkat edilmesi gerektiğine bu linke tıklayarak ulaşabilirsiniz. https://www.aylintotan.com.tr/spermiogram-sperm-testi/
Ankara’da İnfertilite Tedavisi
Kısırlık tedavisi – İnfertilite tedavisi – için maddelerimizi saymadan önce şunun altını çizelim: Her kadının infertlite tedavisi konusunda vücudunun vereceği cevap farklıdır. O nedenle infertilite tedavi yöntemleri kişinin öznel durumuna göre birbirinden farklı olmaktadır.
İnfertilite Tedavi Yöntemleri
1- Yumurtalama Artırıcı İlaç Kullanımı ve Antioksidan
Kadınlarda kısırlık tedavisi için en başarılı sonuçlar, yumurtlamanın bazı ilaçlarla uyarılmasıyla alınıyor. Hangi ilacın, nasıl bir yöntemle kullanılacağı tedavinin seyrini etkiliyor. Ayrıca bu aşamada antioksidan dediğimiz erkekteki sperm kalitesini artırmaya yönelik bir yöntem uygularız. Vitamin C, Vitamin E ve taurin gibi antioksidanlar ile sperm hareketliliğini artırmayı amaçlarız.
2- Aşılama
Yumurtalıklarınızı uyarıp yumurtalar çatladıktan sonra spermleri yıkayıp konsantre ederek rahim içine transfer ediyoruz. Aşılama tedavisi fiyatları 2025 yılı için Ankara’da 13500 TL -16500 TL arasında değişmektedir.
Konu oldukça uzun. İsterseniz ayrı bir başlıkta ” Aşılama Tedavisi ”yazımdan detaylarına bakabilirsiniz.
3- Tüp Bebek – Intrasitoplazmik Enjeksiyon
Yumurtalık rezervi azalmış olan kadınlarda, sayıca az olan yumurtaların verdiğimiz ilaçlarla, adetin ilk yedi gününde büyümelerini sağlıyoruz. 2025 Ankara tüp bebek fiyatları için kliniğimiz ile irtibata geçebilirsiniz.
Bu konuyu ayrı bir başlık altında detaylı anlatmayı daha uygun buldum. Detaylı bilgi için Tüp Bebek sayfamı ziyaret edebilirsiniz.
Kısırlık Hakkında Sık Sorulan Bazı Sorular
Kadın Yumurtası Kaç mm de Çatlar?
Yumurta 18-19 milimetrede çatlar.
Ovülasyon İndüksiyonu Nedir?
Yumurtlamayı artırmaya yönelik ağızdan ilaçla yada cilt altı uygulanan iğne tedavileri ile yapılan bir tedavi yöntemidir.
Gebelik Şansı Ne zaman Yüksektir?
Menstrüal döngüsü 28 günde bir olan, düzenli adet gören bir kadında yumurtlama -adetin başlangıcını 1. gün kabul edersek- 12 ila 16. günler arasında en yüksektir.
Yumurtlamanın Takibi İçin Uygulanan Yöntemler Ne işe Yarar?
Tüm kısır kadınların yaklaşık ¼’ünde, kısırlık nedeni düzensiz veya anormal yumurtlamadır. Kadının adet düzeni yumurtalıklarının durumu hakkında fikir verebilir. Bazal vücut ısısı takibi, idrarda luteinize edici hormon (LH) ve kanda progesteron hormonu tesbiti, rahim içi adet tabakasının incelenmesi (endometrial biopsi) ve ultrasonografi ile yumurtlamanın takibi gibi yöntemler ile hastanın yumurtlamasının olup olmadığı tesbit edilebilir. * Bazal vücut ısısı takibi, kolay uygulanabilen, basit ve ucuz bir yöntemdir. Yumurtlama sonrasında (beklenen adetten 12-16 gün önce) salgılanan progesteron hormonu, rahim içi tabakayı döllenmiş yumurtanın tutunup yerleşmesi için uygun hale getirir. Yumurtlama sonrasında salgılanan progesteron hormonuna bağlı olarak adet döneminin ortasına rastlayan dönemde vücut ısısı yaklaşık 1 derece yükselir. Yumurtlama olmaz ise vücut ısısında artış olmaz.
Bazal Vücut Isısı Takibi Nasıl Yapılır?
Kadın her gün uyandıktan sonra, yataktan kalkmadan, ağızdan vücut ısısını ölçerek adet gününe göre kaydeder. – Vücut ısısında artışa sebep olan diğer durumlarda (ör. Gripal enfeksiyon) gibi durumlarda bu değerlendirme yanıltıcı olabilir. – İdrarda luteinize edici hormon (LH) takibi: bu amaçla özel idrar çubukları kallanılır. – Rahimin iç tabakasından alınan biopsi: Beklenen adet tarihinden 1- 3 gün önce rahim içi adet tabakasından alınan (endometrial) biopsiler yumurtlamanın olup olmadığı konusunda fikir verir ancak günümüzde hormon testleri bu yöntemin yerini almıştır. Yumurtlamanın ultrasonografi ile takibi: Ultrasonogarfi ile follikül (yumurtanın içinde geliştiği küçük kistler) takibi ile değerlendirilir. Yumurtlama problemi olan kadınlarda, yumurta gelişimi için kullanılan hormon ilaçları ile hastaların%80’inde yumurutlama sağlanabilir. Gebeliğe engel başka bir durum yok ise başarılı 6 yumurtlama tedavisi ile hastaların yarısı gebe kalabilir.
Erkeklerde Semen Örneği Verirken Nelere Dikkat Edilmeli
Erkeğin kısır olup olmadığını anlamak için basit yöntem olan semen analizi (spermiogram) yapılır. Semen analizi öncesinde erkeğin 3-5 günlük bir cinsel perhiz yapması gerekmektedir. Örnek verileceği gün ayakkabı boyası, parfüm, tiner gibi uçucu maddeler ile temas edilmemesi gerekmektedir. Semen örneği mümkün ise laboratuvarda herhangi bir kayganlaştırıcı kullanmadan masturbasyonla verilmelidir. Eğer evde verilecek ise mutlaka 1 saat içinde laboratuara ulaştırılmalıdır. Spermeleri öldürmeyen özel kondomlar kullanılarak cinsel ilişki ile de verilebilir. Bu kondomlar androloji laboratuarından temin edilebilir.
Semen Analizinde Tesbit Edilebilecek Anormallikler Nelerdir?
Semende hiç sperm bulunmaması, semende hücre sayınsın az olması (mililitrede 20 milyondan az), sperm hareketliliğinde azalma, normal şekilli sperm sayısının az olması semen analizindeki anormallikler olarak sayılabilir.
Semenin Taşınmasında Karşılaşılabilen Sorunlar Nelerdir?
Testislerde sperm üretiminin normal olmasına rağmen, spermin taşınmasını sağlayan kanalların doğuştan veya sonradan geçirilen bir hastalık nedeniyle tıkalı olması da gebeliğin oluşununu engeller. Varikosel olarak adlandırılan damar genişlemesi (testislerden kirli kanı taşıyan toplar damarların genişlemesi ve kirli kanın testislerin yanında birikmesi) , testislerin sıcaklığını arttırarak sperm üretimi ve hareketi üzerine olumsuz etki eder. Bu durum cerrahi olarak düzeltilebilir ancak operasyona rağmen sperm fonksiyonlarında düzelme olmayabilir.